กลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย จัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2532 จากการประชุมร่วมกันของคณบดีคณะแพทยศาสตร์ทั้ง 7 สถาบัน (ได้แก่ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล, คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และคณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ) และผู้อำนวยการวิทยาลัยแพทยศาสตร์พระมงกุฎเกล้า ซึ่งเป็นโรงเรียนแพทย์ทั้งหมดที่มีอยู่ในขณะนั้น โดยมีวัตถุประสงค์แรกเริ่มดังต่อไปนี้
- เพื่อส่งเสริมและพัฒนาการศึกษา วิจัย และบริการด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพในทุกระดับ ให้สอดคล้องและสนองตอบต่อนโยบายและปัญหาการสาธารณสุขของประเทศ
- เพื่อเป็นศูนย์ประสานงานและแลกเปลี่ยนความรู้วิชาการด้านการศึกษาแพทยศาสตร์และศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง
- เพื่อสนับสนุนและส่งเสริมการพัฒนางาน/บุคลากร และระบบข้อมูลกลางของงานทางด้านการแพทย์ การสาธารณสุข และวิทยาศาสตร์สุขภาพ
- เพื่อเป็นแหล่งรวบรวมข้อคิดเห็นและเสนอต่อรัฐบาล และองค์กรที่เกี่ยวข้อง ในด้านการพัฒนาการศึกษาแพทยศาสตร์ วิทยาศาสตร์สุขภาพ และการสาธารณสุขของประเทศไทย
โดยในปีแรก (พ.ศ. 2532-2533) กลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทยมีแผนดำเนินงานดังนี้
- จัดการประชุมสัมมนาเรื่องการพัฒนาแพทยศาสตรศึกษา ระหว่างสถาบันสมาชิก 2 ครั้ง เพื่อส่งเสริมความเข้าใจและความร่วมมือระหว่าง คณาจารย์ของสถาบันสมาชิก และเพื่อเรียนรู้ประสบการณ์ และแนวความคิดของกันและกัน
- จัดการประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อพัฒนาทักษะในการบริหารองค์กรและวิชาการให้แก่คณาจารย์ของสถาบันสมาชิก 1-2 ครั้ง
- จัดตั้งคณะกรรมการเฉพาะกิจ เพื่อพิจารณาเสนอแผนการดำเนินการเพื่อที่จะให้เกิดความร่วมมือระหว่างสถาบันสมาชิกในเรื่องระบาดวิทยา คลินิก ระบบข้อมูลข่าวสารทางการแพทย์ และการร่วมมือกับสถาบันการศึกษาแพทยศาสตร์และการสาธารณสุขอื่น ๆ เช่น คณะทันตแพทยศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ เป็นต้น
- ติดต่อร่วมมือกับสมาคมแพทย์ไทยในสหรัฐอเมริกา เพื่อหาวิธีการสนับสนุนให้คณาจารย์ในสถาบันสมาชิก ได้ไปฝึกอบรม ดูงาน ศึกษา และ/หรือทำการวิจัยในสถาบันแพทยศาสตร์ที่มีชื่อเสียงในประเทศสหรัฐอเมริกา
กลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย (กสพท) ดำเนินการโดย
- คณะกรรมการอำนวยการ ประกอบด้วย คณบดีคณะแพทยศาสตร์หรือสำนักวิชาแพทยศาสตร์ และผู้อำนวยการวิทยาลัยแพทยศาสตร์ รวมถึงกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิจำนวนไม่เกินกึ่งหนึ่งของจำนวนสถาบันสมาชิก และเลขาธิการกลุ่มสถาบันฯ ทำหน้าที่กำหนดนโยบาย แนวทางการดำเนินงาน พิจารณางบประมาณ และควบคุมการดำเนินงานด้านการเงินของ กสพท
- คณะกรรมการบริหาร ประกอบด้วย เลขาธิการกลุ่มสถาบันฯ รองเลขาธิการ และรองคณบดีที่กำกับดูแลด้านแพทยศาสตรศึกษาของสถาบันสมาชิกหรือผู้แทน สถาบันละ 1 คน มีหน้าที่ริเริ่ม และจัดเตรียมโครงการและกิจกรรมพิเศษของ กสพท เสนอแนะเรื่องที่เป็นประโยชน์ และดำเนินการในเรื่องที่ได้รับมอบหมายจากคณะกรรมการอำนวยการ
- คณะกรรมการดำเนินการโครงการ/เฉพาะกิจ ประกอบด้วย เลขาธิการกลุ่มสถาบันฯ หรือผู้แทน ร่วมกับกรรมการบริหารท่านอื่น และผู้ที่คณะกรรมการอำนวยการเห็นสมควร ให้มีหน้าที่ดำเนินการโครงการหรือกิจกรรมเฉพาะกิจที่ได้รับมอบหมายให้แล้วเสร็จ
นอกจากนี้ คณะกรรมการอำนวยการอาจแต่งตั้งผู้ทรงคุณวุฒิ และ/หรือผู้มีประสบการณ์ด้านต่าง ๆ เพื่อให้คำปรึกษาและแนะนำเกี่ยวกับการดำเนินการของ กสพท ได้ตามความเหมาะสม
เลขาธิการกลุ่มสถาบันแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย เป็นผู้รับผิดชอบในงานทั้งสิ้นของ กสพท โดยมีคณะกรรมการอำนวยการเป็นฝ่ายกำหนดนโยบายและควบคุมงานในภาพรวม
กสพท ดำเนินการโดยรายได้จากค่าบำรุงและเงินสมทบค่าดำเนินการจากสถาบันสมาชิก เงินบริจาค หรือเงินสนับสนุนจากบุคคลหรือองค์กรต่าง ๆ ทั้งภายในและต่างประเทศ รวมทั้งรายได้หรือผลประโยชน์อื่น ๆ ที่คณะกรรมการอำนวยการเห็นสมควร
นับจากวันที่ก่อตั้งถึงปัจจุบัน กสพท มีสถาบันสมาชิกทั้งสิ้น 27 แห่ง ได้แก่
โรงเรียนผลิตแพทย์ที่เป็นของรัฐบาล
- คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ม.มหิดล
- คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- คณะแพทยศาสตร์ ม.เชียงใหม่
- คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ม.มหิดล
- คณะแพทยศาสตร์ ม.สงขลานครินทร์
- คณะแพทยศาสตร์ ม.ขอนแก่น
- วิทยาลัยแพทยศาสตร์พระมงกุฎเกล้า
- คณะแพทยศาสตร์ ม.ศรีนครินทรวิโรฒ
- คณะแพทยศาสตร์ ม.ธรรมศาสตร์
- คณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาล ม.นวมินทราธิราช
- คณะแพทยศาสตร์ ม.นเรศวร
- คณะแพทยศาสตร์ ม.มหาสารคาม
- สำนักวิชาแพทยศาสตร์ ม.เทคโนโลยีสุรนารี
- วิทยาลัยแพทยศาสตร์และการสาธารณสุข ม.อุบลราชธานี
- คณะแพทยศาสตร์ ม.บูรพา
- สำนักวิชาแพทยศาสตร์ ม.วลัยลักษณ์
- คณะแพทยศาสตร์ ม.นราธิวาสราชนครินทร์
- คณะแพทยศาสตร์ ม.พะเยา
- สำนักวิชาแพทยศาสตร์ ม.แม่ฟ้าหลวง
- คณะแพทยศาสตร์ ส.เทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง
- วิทยาลัยแพทยศาสตร์ศรีสวางควัฒน ราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์
- คณะแพทยศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก
- คณะแพทยศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์
- วิทยาลัยแพทยศาสตร์นานาชาติจุฬาภรณ์ ม.ธรรมศาสตร์
.
โรงเรียนผลิตแพทย์ที่เป็นของเอกชน
. - วิทยาลัยแพทยศาสตร์ ม.รังสิต
- คณะแพทยศาสตร์ ม.สยาม
- คณะแพทยศาสตร์ ม.กรุงเทพธนบุรี
- คณะแพทยศาสตร์ ม.เวสเทิร์น